Bestaat Geluk hebben echt?

Sommige mensen lijken voor het geluk geboren. Alles wat ze aanraken, wordt een succes. Anderen lijken wel geboren voor het ongeluk.

Het zijn niet alleen mensen die geluk of pech kunnen hebben, het kunnen ook bepaalde handelingen zijn. Wanneer de bal tijdens het voetbal bijvoorbeeld een paal raakt, zeggen de commentatoren vaak dat de spits echt pech had. Soms hebben mensen zelfs een meningsverschil over of een daad gelukkig heeft uitgepakt of niet. We zouden dan kunnen zeggen je had geluk tijdens het schieten op het doel en dan zou jij kunnen antwoorden nou “Geen geluk maar ik ben gewoon goed getraind’.

Maar zit hier enige waarheid in? Bestaat er echt zoiets als geluk hebben? Hebben sommige mensen meer geluk dan anderen (net zoals sommige mensen bijvoorbeeld beter kunnen poolen dan anderen)? Wij willen je dit artikel het een en ander uitleggen over geluk. Geluk hebben bestaat namelijk niet. Het is geen eigenschap of een object. Als je het over geluk hebt zeg je eigenlijk dat de dingen gemakkelijk zijn gegaan of soepel zijn verlopen.

Deze visie houdt in dat er eigenlijk niemand geluk heeft. We kunnen niet zeggen of iemand geluk had of niet soms zijn de omstandigheden gewoon gunstig en soms heb je extreem geluk door bijvoorbeeld een jackpot te winnen op https://www.casinotop10.nl/. Alhoewel geld tot op zekere hoogte voor comfort kan zorgen, heeft het geen directe invloed op geluk.

Er word soms gesuggereerd dat geluk alleen ontstaat als een bepaalde interpretatie van de kwantummechanica juist is: als de causaliteit niet ‘deterministisch’ is. Als fysiek determinisme juist is, dan is (in principe) elke gebeurtenis, die zich voordoet, volledig voorspelbaar door iemand die voldoende weet over het universum en zijn wetten.

Als fysiek determinisme onjuist is, is een dergelijke voorspelbaarheid niet mogelijk: niemand, ongeacht hoeveel ze weten, kan een gebeurtenis voorspellen.

We weten niet welke interpretatie van de kwantummechanica waar is, maar het lijkt mij onwaarschijnlijk dat we dat debat moeten beslechten om te kunnen beslissen of sommige mensen geluk hebben. Het lijkt me duidelijk dat de persoon die door de bliksem werd getroffen op een zonnige dag duidelijk pech had en dat de persoon die de lotto wint geluk heeft.

Dit is hoe wij geluk zien. Wij denken dat een persoon geluk (of pech) kan ervaren als er twee dingen waar zijn: het is op de een of andere manier belangrijk voor die persoon en het is misschien anders gelopen. Dit heeft natuurlijk wel wat uitleg nodig.

Als je zegt dat er misschien iets niet is gegaan zoals het moest, wil dat zeggen dat gezien hoe het destijds was, de gebeurtenis misschien niet had plaatsgevonden. Wij kunnen hieraan denken in termen van het opnieuw laten plaatsvinden van een gebeurtenis. Als ik de pooltafel opnieuw opzet en je vraag om nog een potje te spelen, kunnen we ontdekken of je overwinning te maken had met geluk of vaardigheid. We moeten het een paar keer doen: je hebt misschien twee keer geluk, maar het is zeer onwaarschijnlijk dat je tien keer achter elkaar geluk hebt.

Als je elke keer (ongeveer) dezelfde stoot bij het poolen probeert te maken, zullen we moeten toegeven dat je dan de vaardigheid goed onder de knie hebt en niet persé geluk hebt. Maar als je het niet nogmaals opnieuw kunt doen, had je de eerste keer wel gewoon geluk. Als iemand de pech had om door de bliksem getroffen te worden, kan het zomaar zo zijn dat als hij weer in dezelfde omstandigheden verkeert dat hij (waarschijnlijk) niet door de bliksem zal worden getroffen. Als aan de andere kant bliksem veel voorkomt in het gebied waarin hij leeft, kan hij iedere keer dat hij naar buiten gaat en geraakt wordt pech hebben.

Als je het zo bekijkt, dan bestaat geluk hebben dus niet. Tenminste je kunt in een gelukkige of ongelukkige situatie terechtkomen. Of we het geluk hebben om iets te kunnen doen, hangt af van hoe bekwaam we zijn in het doen van zulke dingen. Als je er echt goed in bent, heb je minder geluk als je slaagt dan dat als je er slecht in bent.

Kortom, hoe vaker iemand iets overkomt, hoe minder geluk erbij betrokken is. Natuurlijk kan iemand twee keer geluk of pech hebben: de bliksem kan twee keer toeslaan. Maar de persoon die twee keer geluk heeft, is geen geluksvogel: zijn geluk in het verleden is geen reden om ook in de toekomst geluk te kunnen ervaren.

Is dit geluk of gewoon natuurkunde?

Er is een manier waarop we kunnen bepalen of iemand geluk of pech heeft. In plaats van een gebeurtenis te vergelijken met wat we zouden verwachten, zouden we de omstandigheden van een persoon of hun eigenschappen kunnen vergelijken met wat statistisch normaal is voor een groep. In die situatie kunnen we zeggen dat iemand die ernstig gehandicapt is, pech heeft en iemand die in rijkdom is geboren geluk heeft.

Wat is de relevante groep voor dit soort vergelijkingen? Wij denken niet dat er hier één goed antwoord op deze vraag is: dit hangt af van de context en van onze doelen. Voor sommige doeleinden kan een kleinere groep relevant zijn en voor sommige doeleinden juist een grotere groep. Dit houdt in dat van dezelfde persoon kan worden gezegd dat hij zowel geluk als pech heeft.

Denk aan iemand in Nederland die buiten zijn schuld om zijn baan verliest. We zouden dan kunnen zeggen dat die persoon pech heeft en die persoon dan kunnen vergelijken met andere Nederlanders in dezelfde situatie. Maar in vergelijking met mensen in andere delen van de wereld heeft de persoon in Nederland nog het geluk dat hij zichzelf kan voeden en kan huisvesten.

Deze zelfde soort contextgevoeligheid en relativisme is ook kenmerkend voor geluk tijdens andere gebeurtenissen. Dezelfde gebeurtenis kan voor verschillende personen gunstig of juist ongunstig uitpakken. Denk aan iemand die haar vlucht mist en een andere vlucht neemt, terwijl dat vliegtuig dan vervolgens neerstort. Ze heeft dan de pech dat ze betrokken is bij een vliegtuigongeluk terwijl iemand op de eerdere vlucht dan geluk heeft gehad. Maar als zij de enige overlevende is, kan ze geluk hebben dat ze nog leeft omdat alle anderen stierven.

Daarom kunnen we zeggen dat iemand die drie ribben en beide benen heeft gebroken, geluk heeft gehad.